İstanbul Modern Fotoğraf Galerisi, 2018’in son sergisinde Yıldız Moran’ın ilk defa gün ışığına çıkacak fotoğraflarının da yer aldığı bir seçki sunuyor. Eczacıbaşı Topluluğu’nun sponsorluğunda gerçekleşen ve sanatçının 12 yıllık fotoğraf yolculuğunu yansıtan “Yıldız Moran: Bir Dağ Masalı” adlı sergi 24 Kasım’da sanatseverlerle buluşuyor.

Kendisinden sonra gelen kuşakların fotoğraf yaklaşımlarına önemli katkılarda bulunan, Türkiye’nin akademik eğitim almış profesyonel ilk kadın fotoğraf sanatçısı Yıldız Moran’ın 86 siyah beyaz yapıtı, yaşasaydı bugün 86 yaşında olacak sanatçıya bir saygı duruşunda bulunuyor.

Merih Akoğul’un küratörlüğünde düzenlenen “Yıldız Moran: Bir Dağ Masalı”, sanatçının doğa, soyut, manzara, portre, yaşam, Anadolu, İstanbul, yurt dışı gibi farklı konularda ilk defa sergilenecek siyah beyaz fotoğraflarını da bir araya getiriyor.

Serginin tanıtımı nedeniyle düzenlenen basın toplantısında konuşan İstanbul Modern Yönetim Kurulu Başkanı Oya Eczacıbaşı, Türkiye’nin akademik eğitim almış ilk profesyonel kadın fotoğraf sanatçısı Yıldız Moran’ın yapıtlarını sergilemenin önemine değinerek, “Fotoğraf tarihimizde unutulmayacak yapıtlara imza atan Yıldız Moran’ın hayatına ve bıraktığı zamansız karelere baktığımızda, kendimizi gerçekten bir masalın içinde düşleyebiliriz. Aktif olarak 12 yıl sürdürdüğü kariyerine neredeyse bir ömürlük eserler sığdıran Moran’ın sergileyeceğimiz yapıtları arasında, izleyiciyle ilk defa buluşan fotoğraflar da yer alıyor” dedi.

Eczacıbaşı şöyle devam etti: “Yıldız Moran’ı İstanbul Modern çatısı altında ilk defa 2015’te düzenlediğimiz Sanatçı ve Zamanı koleksiyon sergimizde izleyiciyle buluşturduk. Moran’ın o dönem ve sonrasında müzemize bağışlanan fotoğraflarının ardından bu sergide göreceğiniz yapıtları da koleksiyonumuza kazandırıldı. Yıldız Moran’ın 93 fotoğrafını bizlere bağışlayan sanatçının oğlu Olgun Arun ve eşi Nazlı Arun’a şükranlarımı sunuyorum. Sanatçının arşiv ve mirasını canlı tutma konusunda gösterdikleri vizyoner yaklaşım için kendilerini ayrıca kutluyorum. Oya Eczacıbaşı sergiyi Eczacıbaşı sponsorluğunda izleyiciyle buluşturduklarına dikkat çekerek, “Eczacıbaşı Topluluğu ayrıca kadın sanatçıların çağdaş sanat alanında üretimlerini artırmak amacıyla faaliyete geçen Kadın Sanatçılar Fonu’nun da kurumsal destekçiliğini üstlendi. Bu destek için de kendilerine bir kez daha teşekkür ederim” dedi. Serginin sponsorluğunu üstlenen Eczacıbaşı Topluluğu’nun CEO’su Atalay Gümrah da, kadın-erkek fırsat eşitliğinin iş yaşamında olduğu gibi sanatta da sağlanması gereken bir denge olduğuna dikkat çekerek, Cumhuriyet Dönemi Türkiye fotoğraf sanatında çok özel bir yeri olan ve kendisinden sonra gelen kuşakların fotoğraf yaklaşımlarına çok önemli katkılarda bulunan Yıldız Moran’ı İstanbul Modern’de ağırlamaktan onur duyduklarını ifade etti.

Serginin küratörü Merih Akoğul ise Yıldız Moran’ın fotoğraflarının çekildikleri dönemden günümüze fotoğraf tutkunları tarafından hayranlıkla izlendiğine dikkat çekti. Akoğul, “Moran’ın fotoğraflarında yansıttığı atmosfer, adeta sihirli bir dağ masalından kopup gelmiştir. Dağ, insanların hayranlıkla baktığı, zirvesinde olmayı arzuladığı, ardına güvenle saklanabileceğini düşündüğü coğrafi bir oluşumdur ve tıpkı evrendeki tüm diğer nesneler gibi, bakanların niyetlerine göre kendine ait yüzlerinden birini göstermeyi seçer” dedi.

Tek başına ekol haline geldi
1950’li yılların başında yapıtlarını üretmiş, en önemli fotoğrafçılardan biri olan Moran, 1950’den 1962’ye kadar olan dönemde, ömrünün toplam 12 yılını fotoğrafa adadı. Özellikle Anadolu’da çektiği fotoğraflarında insan sevgisi, sanatsal duyarlılık ve fotoğraf sezgisini aynı çizgi üzerinde buluşturarak, kendine farklı bir alan açtı. Yalnızca o günlerin fotoğraf yaklaşımlarını değil, içinde yaşadığımız dönemin yeni sanat görüşlerini de kapsayan, fotoğraflarını çektiği insanları yaşadıkları coğrafya ile özenle birleştiren, içi lirizmle örülmüş bu izlenimci estetik, Moran’ın fotoğraflarının en önemli özelliğini oluşturuyor.

Fotoğrafta evrensel bir dili, kendi bakış açısı üzerinden lirik bir biçimde ileten Moran, "zamansız" olarak adlandırılan fotoğraflarıyla tek başına ekol haline geliyor. Doğu'nun geleneğiyle Batı'nın estetiğini başarıyla fotoğraflarına taşıyan Yıldız Moran, sadece siyah beyaz olarak çektiği fotoğraflarıyla insanların ve coğrafyaların üzerinde yansıyan ışık ve gölge dünyasını, kendine özgü kompozisyonlarla geleceğe miras bırakıyor.

Günümüzün fotoğraf algısını yıllar öncesinden görmeyi başaran sanatçının fotoğrafları, bugün yalnızca fotoğraf otoritelerinden değil, ülkemizdeki ve dünyadaki sanat izleyicilerinden de büyük ilgi görüyor.

Yıldız Moran kimdir?
Yıldız Moran, 24 Temmuz 1932'de İstanbul'da doğdu. 1950 yılında Robert Kolej’deki eğitimini son sınıfta bırakarak, dayısı sanat tarihçisi Mazhar Şevket İpşiroğlu'nun önerisiyle İngiltere'ye fotoğraf eğitimi almaya gitti. İki yıl İngiltere'de Bloomsbury Technical College’de ve Ealing Technical College'de fotoğraf eğitimi gördükten sonra, Old Vic Tiyatrosu’nun meşhur fotoğrafçısı John Vickers'ın yanında fotoğrafçılığa başladı. Moran, okulda almış olduğu teknik ve teorik bilgiyi, stüdyo ve sahne çekimlerinde kazandığı deneyimle başarıyla birleştirdi.

İlk sergisini 1953 yılında Cambridge'de açtı.1954 Londra'da beş sergi daha gerçekleştirdi. Çeşitli Avrupa ülkelerini gezerek İspanya ve Portekiz'i kapsayan bir fotoğraf kitabı hazırladıktan sonra 1954 yılında Türkiye'ye dönen Moran, 1955-1962 yılları arasında beş kişisel sergi açtı.

1963 yılında Özdemir Asaf ile evlendi ve dört yıl içinde üç çocuk sahibi oldu. Yaşamının bundan sonraki bölümünü çocukları Gün, Olgun ve Etkin'e ayırdı. Son sergisini 1970 yılında İstanbul'da açtı. Sonrasında yalnızca retrospektif sergilerde yer aldı. Profesyonel fotoğrafçılığı bırakarak, sözlük yazarlığı ve çevirmenlik yapmaya başladı. Özdemir Asaf'ın tüm eserlerini yayıma hazırladı, şiirlerinden ve düzyazılarından İngilizceye çeviriler yaptı. 15 Nisan 1995'te, ardında fotoğraf tarihimize unutulmayacak fotoğraflar bırakarak hayata veda etti.

Ölümünün ardırdan Yıldız Moran’ın fotoğraflarından seçilen bir portfolyo, ”İsimsiz” başlıklı 12. İstanbul Bienali’nde kişisel sunumlar bölümünde sergilenerek büyük ilgi gördü. Ardından 2013 yılında Pera Müzesi’nde yapılan “Zamansız Fotoğraflar” adlı retrospektif ile sanatçı genç nesil tarafından da bilinmeye başladı. Moran, unutulmaz fotoğrafları, kitapları, sergileri ve müze koleksiyonlarında yer alan yapıtlarıyla fotoğraf dünyamızda var olmayı sürdürüyor.

Fotoğraf Sanatçıları Dizisi’ndeki ilk kadın
Eczacıbaşı Topluluğu, “Yıldız Moran: Bir Dağ Masalı” sergisinin sponsorluğunu üstlendi. 2017 yılında Eczacıbaşı Fotoğraf Sanatçıları Dizisi’nin Yıldız Moran üzerine yayımlanan son kitabı, dizide bir kadın fotoğrafçı için hazırlanan ilk yayın oldu.

“Yıldız Moran: Bir Dağ Masalı” sergisi 24 Kasım 2018–12 Mayıs 2019 tarihleri arasında İstanbul Modern Fotoğraf Galerisi’nde görülebilir.